Thư gửi Bộ trưởng Bộ GD&ĐT "Sách giáo khoa: Căn nguyên của cỗ xe giáo dục nặng nề?"

Trao đổi với Báo Người Lao Động, tác giả tỏ ra rất bức xúc về thực trạng dạy thêm - học thêm tràn lan và e ngại lá thư mà ông gởi trước đó cho Bộ trưởng GD-ĐT lại rơi vào im lặng. Nay, một lần nữa ông lại lên tiếng

Kính thưa Bộ trưởng,

Theo tôi, nền giáo dục của ta từ tiểu học, THCS đến một số ngành đại học hiện đang lâm vào bệnh tình khá nặng nhưng tôi tin rằng, Bộ trưởng sẽ cứu chữa được nếu chúng ta đồng thuận nhận định về khối u căn nguyên này.

Sách giáo khoa: Một cơ thể “béo phì”.- Phải công bằng mà nói, qua các bộ sách giáo khoa (SGK) của các bộ môn đã thể hiện sự cố gắng to lớn của các tác giả dày dạn kinh nghiệm. SGK viết kỹ hơn và phong phú hơn rất nhiều, song cũng chi tiết hơn quá nhiều. Cũng chính vì sự quá đà đồng loạt đó, khi lắp ghép thành bộ SGK của từng lớp, thiếu vai trò điều khiển của “nhạc trưởng” trong trách nhiệm quản lý Nhà nước của bộ về giáo dục và đào tạo đã trở thành một cơ thể “béo phì”, quá cỡ về thời lượng, quá sức của tuổi thơ, quá mức cần thiết của thực tiễn. Vì “trọng lượng bị gia tăng” không cân đối nên gây khó khăn cho cuộc chạy đua đường dài hướng vào các mục tiêu thi cử, nhất là trong bối cảnh của cổng vào đại học bị thắt gút đột ngột gây hiệu ứng dây chuyền.

Rồi từ đó, thầy và trò không có cách nào khác, phải dạy thêm và học thêm nhưng hiệu quả vẫn thấp kém. Khối u này xuất phát từ nhu cầu mang tính đối phó của phụ huynh với quan niệm và uy lực của bằng cấp cùng với sự làm ngơ bất đắc dĩ trong “giải pháp tình thế” đầy tế nhị của nhà trường. Cuối cùng, hậu họa trút lên đầu các thế hệ học sinh.

Tính nhồi sọ đáng sợ.- Bộ trưởng kính mến, thầy thử lướt qua một vòng các loại SGK ở tiểu học và THCS như: Tiếng Việt, giáo dục công dân, công nghệ (!?), sinh vật, lịch sử, địa lý v.v... Bộ trưởng sẽ thấy rõ tính nhồi sọ đáng sợ thể hiện trong nhiều dòng chữ in đậm trên phông màu để các trẻ con phải học thuộc lòng rồi cứ đêm đến, mẹ con trong mỗi gia đình biến thành vẹt mẹ, vẹt con hết năm này sang năm khác!

Thưa Bộ trưởng, là PHHS suốt đời dạy học, chúng ta không thể vô cảm trước những gai góc đó được.

Mặt khác, có thể khái quát để minh chứng khối u trong SGK, đó là sai lầm về phương pháp luận sư phạm, như học sinh tiểu học chưa được phép điều khiển phương tiện giao thông đã phải học Luật Giao thông, đã phải “dắt cụ già qua đường”. Lứa tuổi này chưa nói chuẩn tiếng mẹ đẻ đã phải phân tích câu từ khá rắm rối. Thoáng nghe như âm điệu của một luận án phó tiến sĩ ngôn ngữ từ Việt thời Xô viết năm xưa. Học sinh lớp 6 phải học thuộc lòng những chi tiết trong lịch sử, địa lý, sinh vật không phù hợp với lứa tuổi...

Thủ tướng đã từng chỉ thị rất đúng rằng, “cần phải giảm tải”. Nhưng thực tế đã diễn ra ngược lại. Các thầy cô dạy tiếng Anh đã kêu rằng chương trình Anh 6 nặng đột ngột. Hầu hết các bộ SGK khác cũng theo “trào lưu phát triển” này. Cha mẹ dù có trình độ cao cũng rất khó khăn trong việc giúp trẻ con học tập ở nhà. Chi tiết này càng làm gia tăng giả tạo nhu cầu dạy thêm, học thêm.

Đã đến lúc bộ trưởng có thể phát lệnh.- Như vậy, nếu nhận dạng đúng thì SGK là một căn nguyên cơ bản nhất của cỗ xe giáo dục nặng nề và mang nhiều bệnh tật.

Trước mắt, bộ có thể giữ nguyên SGK hiện nay và tiến hành giảm tải thực sự với từng môn dưới sự khống chế của bộ về thời lượng thích hợp từ lớp 1 đến lớp 12. Xin đừng đối phó và gây biến tướng. Mạnh dạn cắt bớt những chi tiết chưa cần thiết. Thời điểm bắt đầu và bố cục phát triển của từng môn học theo một lô-gích có kiểm soát. Sau khi đã ổn định tổng thể sẽ tái bản những SGK đã được hoàn thiện để dùng cho nhiều năm sau đó, tạo ra thế ổn định của hệ thống SGK.

Nếu bộ xử lý tốt khối u SGK thì khối u dạy thêm - học thêm sẽ bị vô hiệu hóa... Thiết tưởng đã đến lúc bộ trưởng có thể phát lệnh để giải khổ cho nhiều thế hệ.

Kính thư
GS-TS Nguyễn Văn Đạt
(Nguyên khoa trưởng Khoa Xây dựng
ĐH Xây dựng Hà Nội &
ĐH Bách khoa TPHCM