Trong bước lập dự án chuẩn bị đầu tư, việc lựa chọn vị trí, đề xuất quy mô xây dựng và đánh giá hiệu quả kinh tế của dự án không hợp lý dẫn đến gây lãng phí vốn đầu tư. Ví dụ: quy mô công trình quá lớn thì sẽ không phát huy được hiệu quả đầu tư, và ngược lại nếu quy mô công trình quá nhỏ thì vừa mới xây dựng xong đã phải cải tạo, nâng cấp hoặc không đáp ứng năng lực khai thác gây lãng phí trong khai thác sử dụng. Khi đánh giá hiệu quả kinh tế của dự án, sử dụng số liệu đầu vào không chính xác dẫn đến hiệu quả kinh tế dự án có thể là rất cao, nhưng thực chất không phải là như vậy.
Trong công tác khảo sát thiết kế, số liệu đầu vào đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo chất lượng của hồ sơ thiết kế. Thực tế hiện nay, do hạn chế về vốn đầu tư, tiến độ triển khai gấp nên công tác khảo sát điều tra không được thực hiện một cách đầy đủ, một số dự án đã phải khảo sát bổ sung trong quá trình triển khai xây dựng để xử lý các vấn đề phát sinh hoặc thay đổi do chất lượng hồ sơ thiết kế còn nhiều bất cập, chưa nghiên cứu một cách thấu đáo, kết hợp giữa điều kiện tự nhiên, xã hội, địa hình, địa chất, thuỷ văn khu vực. Các phương án kết cấu lựa chọn kiến nghị còn chưa tối ưu về mặt kinh tế - kỹ thuật. Nhiều tổ chức tư vấn còn nặng về sản xuất kinh doanh, tăng thu, tăng lợi nhuận mà chưa đầu tư thực hiện năng lực tư vấn trong nghiên cứu thực thi nhiệm vụ. Nhiều công trình, người chủ trì thiết kế còn thiếu sâu sát, không nắm chắc hiện trường, đồ án thiết kế thể hiện theo sách vở, thiếu thực tế. Việc lựa chọn phương án kết cấu, vị trí công trình và quy mô xây dựng, biện pháp tổ chức thi công, lựa chọn thiết bị, công nghệ thi công không hợp lý. Việc khảo sát thăm đò, xác định các mỏ vật liệu còn sơ sài, không đánh giá đúng trữ lượng, chất lượng, biện pháp, điều kiện khai thác, vận chuyển, đã làm tăng giá thành, lãng phí trong đầu tư, xây dựng công trình.
Công tác Tư vấn giám sát xây dựng là một công đoạn đặc biệt quan trọng để thực hiện công trình đảm bảo chất lượng và giá thành, nhưng người kỹ sư TVGS lại chưa có được đầy đủ quyền hạn, cơ chế, chế tài và nguồn tài chính để thực hiện. Mặt khác chưa có đội ngũ TVGS không những giỏi trong việc kiểm soát chất lượng, công nghệ thi công mà còn phải đủ năng lực, trình độ giám sát thực hiện các chỉ dẫn kỹ thuật, phát hiện những tồn tại của đồ án thiết kế kỹ thuật để có phương án sửa chữa, hoàn thiện.
Hiện nay, hầu như chưa có quy hoạch đồng bộ về phát triển xây dựng kết cấu hạ tầng. Do vậy các công trình được nghiên cứu chuẩn bị đầu tư và thực hiện đầu tư theo nhu cầu phát triển kinh tế, hoạch định theo kế hoạch năm. Điều này đã dẫn đến việc nhiều dự án không được đầu tư thời gian nghiên cứu một cách hợp lý, nên nhiều trường hợp người tư vấn bị động, đưa ra những quyết định chưa phù hợp, thiếu chính xác gây thất thoát, lãng phí ảnh hưởng đến chất lượng công trình.
Trước sự phát triển của nền kinh tế đất nước và yêu cầu về quy mô chất lượng công trình ngày một cao, đòi hỏi trách nhiệm của tư vấn trong các khâu của quá trình đầu tư xây dựng cơ bản là phải thấy rõ trách nhiệm để phấn đấu vươn lên không mệt mỏi. Bản thân mỗi kỹ sư, mỗi tổ chức tư vấn phải nỗ lực và có kế hoạch phát triển năng lực tư vấn để tồn tại, phát triển hội nhập khu vực và quốc tế, hoàn thành tốt nhiệm vụ và trách nhiệm trước cộng đồng. Các cán bộ tư vấn cần phải có trình độ chuyên môn, ngoại ngữ giỏi và thành thạo trong lĩnh vực tin học để có thể tiếp thu vận dụng được công nghệ thiết kế và thi công hiện đại của nước ngoài, nâng cao sự cộng tác có hiệu quả với tư vấn nước ngoài trong việc thực hiện các dự án tại Việt Nam.
(Theo tạp chí GTVT)