Tweet
Nạn tham ô trong xây dựng
(20-03-2005) (Tuổi Trẻ)
“Khi kích thước của phong bao đáng giá hơn mọi thứ, thì hậu quả chính là các công trình xây dựng kém phẩm chất cùng hạ tầng cơ sở tồi tàn.Tham ô phung phí tiền của làm khánh tận các quốc gia và gây mất mát cả sinh mạng con người”.
Chủ tịch Tổ chức Minh bạch thế giới (Transparency International - TI), ông Peter Eigen, đã phát biểu như thế khi giới thiệu bản báo cáo tham nhũng 2005 hằng năm của tổ chức này.
Bản báo cáo giải thích: “Kích thước của ngành xây dựng cùng ảnh hưởng của ngành này nơi sự phát triển dẫn đến kết luận rằng: khi tham nhũng trong các dự án qui mô lớn càng nghiêm trọng thì sự phát triển quốc gia sẽ càng bị chặn bước. Do lẽ đó mà báo cáo tham nhũng 2005 tập trung vào lĩnh vực xây dựng”.
Báo cáo ước tính mức độ tác hại của tham nhũng trong xây dựng: “Khó đánh giá chính xác bao nhiêu tiền của đã bị phí phạm, chỉ có thể ước lượng những mất mát do tham ô trong các chính phủ tối thiểu vào khoảng 400 tỉ USD/năm. Tổn thất trong xây dựng không chỉ chừng đó, mà còn phải tính thêm cả những chi phí phải bỏ ra để duy trì các công trình được xây dựng cẩu thả, để “chữa cháy” các hậu quả về mặt môi sinh cùng những điều kiện sống tồi tệ của cư dân trong các chung cư bị rút ruột song vẫn cứ được nghiệm thu cho dù chất lượng không đạt tiêu chuẩn an toàn”.
Nói cách khác, theo TI, một bản án dành cho những kẻ tham nhũng trong xây dựng không thể chỉ là “ăn cắp tài sản XHCN” là bao nhiêu, mà còn là những thiệt hại mà người dân - nạn nhân của những vụ tham ô đó phải chịu đựng do không được sống đúng chất lượng trong chung cư đó, di chuyển đúng an toàn trên con lộ, cây cầu đó... và có khi mất mạng vì những công trình “rút ruột” đó.
Theo TI, các tác hại của tham ô trong xây dựng là đặc biệt nghiêm trọng khi đất nước đó còn nghèo, do lẽ ở các nước này ngân sách ít ỏi lại phải tập trung cho các dự án cơ sở hạ tầng. TI nhấn mạnh: “Các thủ tục ký hợp đồng mang tính tham ô để lại cho đất nước đó một cơ sở hạ tầng dưới tiêu chuẩn và những mối nợ ngập đầu. Vấn đề không chỉ là số tiền bị mất trong khi đấu thầu hay xây dựng mà do lẽ động cơ thúc giục thiên hạ thích “vẽ” dự án là vì “có ăn” hơn là vì nhu cầu đích thực cần đáp ứng”.
Rõ ràng TI đã “bắt mạch” được các “qui luật hoạt động” vì “động cơ thúc giục” của tham nhũng ở các nước, giúp giải mã các hiện tượng đang nhan nhản diễn ra. Tỉ như hiện tượng xây vỉa hè. Ở một nước thuộc hàng nghèo hạng gần cuối sổ trên thế giới và chỉ số tham nhũng thuộc hàng áp chót, từ cả năm qua đang sôi sục đòi thông qua một dự án lát đá granite vỉa hè, kinh phí gần 2 triệu USD cho hơn kilômet vỉa hè, gọi là để phục vụ khách du lịch đi bộ cho “êm chân”?!
Việc một tổ chức như TI tập trung báo cáo thường niên vào vấn đề tham nhũng trong xây dựng không thể được xem như là chuyện đùa, mà phải được xem như là những cảnh báo khi mà tới đây chủ tịch Ngân hàng Thế giới (WB) sẽ là đương kim thứ trưởng quốc phòng Hoa Kỳ Paul Wolfowitz. Không thể đơn giản suy nghĩ: trước kia McNamara đã từng thôi chức bộ trưởng quốc phòng Mỹ quay qua làm chủ tịch WB, nay một thứ trưởng quốc phòng Mỹ có qua làm chủ tịch WB cũng chẳng có gì lạ! Vấn đề ở chỗ đang nợ WB khá nhiều, mà ai cũng rõ rằng Hoa Kỳ chính là cổ đông lớn nhất, nên nhất cử nhất động của WB hầu như do cổ đông lớn nhất này “lèo lái”.
Càng đáng kể khi đích thân ông Bush hôm thứ tư 16-3-2005 đã định nghĩa công việc tới đây của Paul Wolfowitz như sau: “Paul Wolfowitz sẽ dẫn dắt WB hoạt động một cách hiệu quả và một cách đáng kính trong một thời điểm then chốt của lịch sử, cả đối với WB lẫn các nước đang phát triển mà WB đang hỗ trợ. Paul Wolfowitz đã dành cả sự nghiệp của mình cho chính nghĩa tự do. Paul Wolfowitz tin tưởng sâu sắc rằng tháo gỡ gánh nghèo cho người khác sẽ là then chốt để đạt mục tiêu. Với kinh nghiệm đáng kể trong chính phủ, kể cả trong vai trò đại sứ, với tri thức của một nhà khoa bảng, Paul hiểu rất sâu các vấn đề liên quan đến phát triển, cải cách kinh tế và chính trị”. Những nhấn mạnh của ông Bush - “chính nghĩa tự do” , “mục tiêu (tự do), cải cách kinh tế và chính trị” - đầy ý nghĩa, nhất là khi ông Bush đích thân đề cử đích danh ông Paul Wolfowitz vào chức vụ này.
Chủ tịch WB tương lai (đến 99,99% chắc chắn) Paul Wolfowitz trong ngày 16-3-2005 đã lên tiếng ngay: “Cách đây 20 năm, tôi đã trực tiếp và mật thiết cộng tác với dân chúng Philippines trong quá trình chuyển tiếp dân chủ ngoạn mục của họ. Sau đó, tôi trải qua ba năm tại Indonesia. Tôi đã là người đầu tiên chứng kiến những gì mà WB đã làm tại đây và cũng là người đầu tiên nhìn thấy những thiệt hại mà tham nhũng cộng với sự yếu đuối của các định chế quốc tế đã có thể gây ra khiến công cuộc phát triển kinh tế và giảm nghèo bị thất bại”.
Qua các phát biểu trên có thể dự đoán những thay đổi tới đây trong chính sách và hành động cụ thể của WB đối với các nước vay nợ sẽ không chỉ trong lĩnh vực tài trợ, cho vay/ không cho vay/ đòi nợ/ khoan nợ..., mà còn mang dáng dấp chính trị. Nếu nhìn lại trong quá khứ, sẽ thấy WB hầu như tập trung cho vay vào các dự án xây dựng cơ sở hạ tầng (trong khi IMF cho vay trong lĩnh vực cải cách tài chính). Một sự hợp tác với WB trong giai đoạn sắp tới sẽ chỉ đồng đẳng và không đem lại những “tác dụng không mong đợi” (như cúp tài trợ, gây sức ép tài chính, chính trị...) nếu như các nước con nợ biết tự mình “lành mạnh hóa” bộ máy sử dụng đồng tiền vay nợ đó. Còn nếu các con nợ không làm được điều đó, thì sẽ chẳng có nợ để mà vay rồi “đem đổ xuống sông”, sẽ lâm vào cảnh túng thiếu, vỡ nợ, nếu như xuất khẩu không bù được chi và trả nợ cả vốn lẫn lãi.
Có thuốc chữa không? Cùng với bản báo cáo, TI có đính kèm một cẩm nang 12 điều cần làm để trong sạch hóa việc đấu thầu và xây dựng. Tóm tắt chút ít như sau: đấu thầu phải cạnh tranh và công khai, phải có các cơ chế phòng ngừa tham ô, kể cả bằng đồng lương “ra trò” và giám sát các viên chức liên quan.
Vấn đề tóm gọn trong hai chữ: vượt ngã. Ở tự vượt được những thói hư tật xấu hay không?
DANH ĐỨC
(20-03-2005) (Tuổi Trẻ)
“Khi kích thước của phong bao đáng giá hơn mọi thứ, thì hậu quả chính là các công trình xây dựng kém phẩm chất cùng hạ tầng cơ sở tồi tàn.Tham ô phung phí tiền của làm khánh tận các quốc gia và gây mất mát cả sinh mạng con người”.
Chủ tịch Tổ chức Minh bạch thế giới (Transparency International - TI), ông Peter Eigen, đã phát biểu như thế khi giới thiệu bản báo cáo tham nhũng 2005 hằng năm của tổ chức này.
Bản báo cáo giải thích: “Kích thước của ngành xây dựng cùng ảnh hưởng của ngành này nơi sự phát triển dẫn đến kết luận rằng: khi tham nhũng trong các dự án qui mô lớn càng nghiêm trọng thì sự phát triển quốc gia sẽ càng bị chặn bước. Do lẽ đó mà báo cáo tham nhũng 2005 tập trung vào lĩnh vực xây dựng”.
Báo cáo ước tính mức độ tác hại của tham nhũng trong xây dựng: “Khó đánh giá chính xác bao nhiêu tiền của đã bị phí phạm, chỉ có thể ước lượng những mất mát do tham ô trong các chính phủ tối thiểu vào khoảng 400 tỉ USD/năm. Tổn thất trong xây dựng không chỉ chừng đó, mà còn phải tính thêm cả những chi phí phải bỏ ra để duy trì các công trình được xây dựng cẩu thả, để “chữa cháy” các hậu quả về mặt môi sinh cùng những điều kiện sống tồi tệ của cư dân trong các chung cư bị rút ruột song vẫn cứ được nghiệm thu cho dù chất lượng không đạt tiêu chuẩn an toàn”.
Nói cách khác, theo TI, một bản án dành cho những kẻ tham nhũng trong xây dựng không thể chỉ là “ăn cắp tài sản XHCN” là bao nhiêu, mà còn là những thiệt hại mà người dân - nạn nhân của những vụ tham ô đó phải chịu đựng do không được sống đúng chất lượng trong chung cư đó, di chuyển đúng an toàn trên con lộ, cây cầu đó... và có khi mất mạng vì những công trình “rút ruột” đó.
Theo TI, các tác hại của tham ô trong xây dựng là đặc biệt nghiêm trọng khi đất nước đó còn nghèo, do lẽ ở các nước này ngân sách ít ỏi lại phải tập trung cho các dự án cơ sở hạ tầng. TI nhấn mạnh: “Các thủ tục ký hợp đồng mang tính tham ô để lại cho đất nước đó một cơ sở hạ tầng dưới tiêu chuẩn và những mối nợ ngập đầu. Vấn đề không chỉ là số tiền bị mất trong khi đấu thầu hay xây dựng mà do lẽ động cơ thúc giục thiên hạ thích “vẽ” dự án là vì “có ăn” hơn là vì nhu cầu đích thực cần đáp ứng”.
Rõ ràng TI đã “bắt mạch” được các “qui luật hoạt động” vì “động cơ thúc giục” của tham nhũng ở các nước, giúp giải mã các hiện tượng đang nhan nhản diễn ra. Tỉ như hiện tượng xây vỉa hè. Ở một nước thuộc hàng nghèo hạng gần cuối sổ trên thế giới và chỉ số tham nhũng thuộc hàng áp chót, từ cả năm qua đang sôi sục đòi thông qua một dự án lát đá granite vỉa hè, kinh phí gần 2 triệu USD cho hơn kilômet vỉa hè, gọi là để phục vụ khách du lịch đi bộ cho “êm chân”?!
Việc một tổ chức như TI tập trung báo cáo thường niên vào vấn đề tham nhũng trong xây dựng không thể được xem như là chuyện đùa, mà phải được xem như là những cảnh báo khi mà tới đây chủ tịch Ngân hàng Thế giới (WB) sẽ là đương kim thứ trưởng quốc phòng Hoa Kỳ Paul Wolfowitz. Không thể đơn giản suy nghĩ: trước kia McNamara đã từng thôi chức bộ trưởng quốc phòng Mỹ quay qua làm chủ tịch WB, nay một thứ trưởng quốc phòng Mỹ có qua làm chủ tịch WB cũng chẳng có gì lạ! Vấn đề ở chỗ đang nợ WB khá nhiều, mà ai cũng rõ rằng Hoa Kỳ chính là cổ đông lớn nhất, nên nhất cử nhất động của WB hầu như do cổ đông lớn nhất này “lèo lái”.
Càng đáng kể khi đích thân ông Bush hôm thứ tư 16-3-2005 đã định nghĩa công việc tới đây của Paul Wolfowitz như sau: “Paul Wolfowitz sẽ dẫn dắt WB hoạt động một cách hiệu quả và một cách đáng kính trong một thời điểm then chốt của lịch sử, cả đối với WB lẫn các nước đang phát triển mà WB đang hỗ trợ. Paul Wolfowitz đã dành cả sự nghiệp của mình cho chính nghĩa tự do. Paul Wolfowitz tin tưởng sâu sắc rằng tháo gỡ gánh nghèo cho người khác sẽ là then chốt để đạt mục tiêu. Với kinh nghiệm đáng kể trong chính phủ, kể cả trong vai trò đại sứ, với tri thức của một nhà khoa bảng, Paul hiểu rất sâu các vấn đề liên quan đến phát triển, cải cách kinh tế và chính trị”. Những nhấn mạnh của ông Bush - “chính nghĩa tự do” , “mục tiêu (tự do), cải cách kinh tế và chính trị” - đầy ý nghĩa, nhất là khi ông Bush đích thân đề cử đích danh ông Paul Wolfowitz vào chức vụ này.
Chủ tịch WB tương lai (đến 99,99% chắc chắn) Paul Wolfowitz trong ngày 16-3-2005 đã lên tiếng ngay: “Cách đây 20 năm, tôi đã trực tiếp và mật thiết cộng tác với dân chúng Philippines trong quá trình chuyển tiếp dân chủ ngoạn mục của họ. Sau đó, tôi trải qua ba năm tại Indonesia. Tôi đã là người đầu tiên chứng kiến những gì mà WB đã làm tại đây và cũng là người đầu tiên nhìn thấy những thiệt hại mà tham nhũng cộng với sự yếu đuối của các định chế quốc tế đã có thể gây ra khiến công cuộc phát triển kinh tế và giảm nghèo bị thất bại”.
Qua các phát biểu trên có thể dự đoán những thay đổi tới đây trong chính sách và hành động cụ thể của WB đối với các nước vay nợ sẽ không chỉ trong lĩnh vực tài trợ, cho vay/ không cho vay/ đòi nợ/ khoan nợ..., mà còn mang dáng dấp chính trị. Nếu nhìn lại trong quá khứ, sẽ thấy WB hầu như tập trung cho vay vào các dự án xây dựng cơ sở hạ tầng (trong khi IMF cho vay trong lĩnh vực cải cách tài chính). Một sự hợp tác với WB trong giai đoạn sắp tới sẽ chỉ đồng đẳng và không đem lại những “tác dụng không mong đợi” (như cúp tài trợ, gây sức ép tài chính, chính trị...) nếu như các nước con nợ biết tự mình “lành mạnh hóa” bộ máy sử dụng đồng tiền vay nợ đó. Còn nếu các con nợ không làm được điều đó, thì sẽ chẳng có nợ để mà vay rồi “đem đổ xuống sông”, sẽ lâm vào cảnh túng thiếu, vỡ nợ, nếu như xuất khẩu không bù được chi và trả nợ cả vốn lẫn lãi.
Có thuốc chữa không? Cùng với bản báo cáo, TI có đính kèm một cẩm nang 12 điều cần làm để trong sạch hóa việc đấu thầu và xây dựng. Tóm tắt chút ít như sau: đấu thầu phải cạnh tranh và công khai, phải có các cơ chế phòng ngừa tham ô, kể cả bằng đồng lương “ra trò” và giám sát các viên chức liên quan.
Vấn đề tóm gọn trong hai chữ: vượt ngã. Ở tự vượt được những thói hư tật xấu hay không?
DANH ĐỨC